үй

Үй ағашы. Киіз үйдің керегесі, уығы, шаңырағы т.б. Ү й а ғ а ш ы н иген Барақтың әрекетін қызықтаған екі жігіт бұндайды бірінші рет көрген (Ж.Ахмади, Айтұмар, 96). Жасалып жатқан бұл ү й а ғ а ш ы Дәулетке арналатын отау қамы (Бұл да). Таңертең Балташ ешкіталдан ү й а ғ а ш ы н кесуге тоғайға кетіп қалды (Б.Қыдырбекұлы, Ешкімге айтпа, 7). Үй бетін көрмеді. Ылғи далада жүрді, үйге келмеді. Әрине, менің күні бойы ү й б е т і н к ө р м е й қай жақтарда жүретінімді ол білмейді (Н.Ораз, Сықырлы., 279). Үй жыртыс. этногр. Үй ішінде жыртылатын жыртыс. Әр түрлі маталардан «ү й ж ы р т ы с» және «түз жыртыс» деп 50 тілләлік нәрсе апарады (Х.Арғынбаев, Қаз. халқы., 250). Үй құтты болсын ! Жаңа үйге кіргендерге айтылатын тілек. Жаңа үйге кіргендер мен жаңа отау көтергендерге: «Ү й қ ұ т т ы б о л с ы н!» деу керек (А.Нүсіпоқасұлы, Ағаш бесік., 2, 39). Үй шыбыны. Жер шарына кең тараған, тұрғын үй маңында тіршілік ететін шыбын. Ү й ш ы б ы н ы н ы ң аналығы 2-3 айдың ішінде 600-ден 2000-ға дейін жұмыртқа салады (ҚҰЭ, 9, 94). Үй ішінен үй тікті… – Ү й і ш і н е н ү й т і к т і деген осы. Көрерміз қанша ғұмырлы болғандығыңды (Қ.Құрманғалиева, Атырау ару, 16).